Na een vraag van mijn tante een kort stuk over kaart lezen aan boord van de Aquamarijn. Gaat ook over techniek want veel van het navigeren doen we op Ellen’s iPad (of soms op het kleinere scherm van mijn iPhone).

Maar bijna elke tocht voorbereiding begint met papieren kaarten. Voor deze week (en dit jaar) gebruiken we 2 sets kaarten van NV Charts (IJsselmeer en randmeren en Waddenzee) met overzichts- en detailkaarten. Wij kiezen voor NV Charts vanwege de goede ervaringen enkele jaren terug op de Oostzee. Wij vinden de bijkomende app bijvoorbeeld erg gebruiksvriendelijk. Thuis hebben we dus ook de nodige Oostzeekaarten liggen. En elk jaar komen er nieuwe kaarten uit; dus oude Waddenzee en IJsselmeer kaarten hebben we thuis ook (we vernieuwen alleen daar waar we (van plan zijn te) gaan varen; er zijn grenzen).

Het fijne van de app is dat die, net als Google Maps of Waze, een koppeling kan maken met GPS (https://nl.wikipedia.org/wiki/Global_positioning_system). In mijn iPhone is GPS ingebouwd; voor de iPad hebben we een extern apparaat dat GPS gegevens via bluetooth doorgeeft. Kijk we liggen dus nu in de aanloophaven van Vlieland (de schaling kunnen we desgewenst aanpassen).

Laten we dan nu eens naar een stukje elektronische kaart kijken van onze tocht op 10 mei 2021 (https://blog.koedijk.net/?p=2248). Rechtsonder bij de tekens van beweegbare brug en sluis (door de tekens aan te raken is aanvullende bedieningsinformatie te ontsluiten) zijn de Lorentzsluizen door de Afsluitdijk. We gingen daar ‘rechtsaf’ naar een Zuid-kardinaal. Die ton staat, net als andere kardinale (https://nl.wikipedia.org/wiki/Kardinale_markering) en laterale (https://nl.wikipedia.org/wiki/Laterale_markering) betonning op de kaart: het was de BO2-VVG1. En dat staat dan ook op de ton – dus als je op zee mocht twijfelen helpt dat. En in de letters zeggen ook iets; In BO2 herken je de naam van het vaarwaater ‘Boontjes’; VVG staat zo voor ‘Verversgat’. De lage nummers (‘1’ en ‘2’) zijn een indicatie dat het het ‘begin’ van het vaarwater betreft.

En al die cijfers op de kaart geven de plaatselijke diepte weer. Het grote getal is in meters; de ‘subscript’ zijn decimeters. De kleur van de kaart geeft ook grof de diepte weer – hoe lichter, hoe dieper. In het groene gedeelte staat een streepje onder de meter aanduiding; dit betekent negatieve kaartdiepte!

Nu is dit getijdenwater; de werkelijke diepte is elk moment anders. Op de kaart zijn de diepten weergegeven ten opzichte van het LAT – het Laagste Astronomische Tij. Zo gekozen dat het werkelijke peil eigenlijk altijd hoger ligt dan het minimum op de kaart. En dat is iets handiger in gebruik dan het NAP – het Normaal Amsterdams Peil – dat ongeveer de gemiddelde zeehoogte weergeeft. (Verkeerspost Brandaris geeft overig waterstanden door ten opzichte van NAP; als het belangrijk is moeten we dan even rekenen.) En zo kan het gebeuren dat we met een diepgang van 1,05m toch over het wantij (zie pijltje bij het Zuidoostrak) kunnen varen met een negatieve kaartdiepte.

Terug naar de vraag is kaartlezen moeilijk? Dat valt dus eigenlijk wel mee. Maar voor het goed gebruik kunnen maken van de informatie op de kaart moesten we wel op cursus (Ellen en ik hebben beide – maar niet samen – de cursus ‘Theoretische kustnavigatie’ gedaan). Ook gebruiken we aanvullende informatie over getijden en waterstanden.

Nog een aanvulling over de apparatuur aan boord. De NV Charts app geeft ons de snelheid over de grond. Onze snelheidsmeter ten opzichte van het water functioneert niet goed; een windmeter moeten we nog herplaatsen. Als de elektronica uitvalt hebben we nog de kaarten én een kompas!