Vandaag het allerlaatste tochtje van het kalenderjaar. En niet ver – een rondje om binnen de haven naar de kraan. Omdat Ellen niet kon had ik toch een opstapper meegevraagd die bij het aanleggen even een lijntje om een paaltje kan gooien.
Dat deed hij overigens prima. Waarna de opstapper weer vertrok naar zijn thuiswerkplek en ik de eerste werkman kon ontvangen die vast de stagen wat losser zette.En gelijk de oude kabels door de zwanenhals getrokken zodat die ook vrij kwamen. Ook hier trouwens een touwtje door de zwanenhals meegetrokken zodat later de kabels ook weer terug door heet gat de boot in kunnen.
Want dat moet er natuurlijk vooral gebeuren – de mast eraf en de boot eruit zodat er een nieuwe marifoon (en andere) kabels en nieuwe verstaging kan worden aangelegd. Daarvoor eerst maar eens de boot in het “hijsgat leggen”. Mooi voor Monnickendam!
En dan nu maar een fotorapportage van wat er verder gebeurde. Eerst moet er iets aan de mast worden gemaakt, ongeveer in het midden, waaraan die lange spriet kan worden opgetild. Daarvoor wordt eerst een collega omhoog gehesen.
Nadat ook een lijn onder op de mast is vastgemaakt wordt de mast een beetje opgehesen en nadat alles los is gemaakt wordt de onderkant naar de kant getild.
Doordat de kraan kan rijden gaat dan het hele gevaarte richting een inmiddels klaar gezet karretje. Niet veel later ligt de mast horizontaal en kan deze later richting de werkplaats worden gereden.
Ondertussen ligt de Aquamarijn zonder mast te wachten op wat komen gaat.
De kraan wordt teruggereden, twee brede banden worden onder het schip doorgehaald. En voorzichtig gaat het dan omhoog waarbij er nog lang water uit de zwaardkast stroomt.
De kraan rijdt weer van het water af.
Ondertussen loopt de monteur langs die het motoronderhoud heeft gedaan. “Zit goed in de verf” merkt hij op. Nadat mij duidelijk wordt dat hij de monteur is merkt hij ook op dat hij een hele liefdesbrief over de boot bij zijn baas heeft ingeleverd. Het kan verkeren!
En dan is het tijd om het verzamelde vuil van het onderwaterschip af te spuiten. Dat is een werkje waarbij goed het resultaat is te zien.
De boot wordt op een bok gezet. Hierbij worden wat extra houten balken ingezet om de boot op te laten rusten. Daarna wordt de bok met een trekker en soort hefkarretje opgetild en wordt de schone Aquamarijn richting zijn winterplek gereden.
Inmiddels is Ellen er ook om me op te halen. We lopen nog even langs het bedrijf dat de motoronderhoud doet en maken een afspraak voor het winterklaar maken.
Daarna kunnen we op huis aan. Zaterdag nog maar weer even terug om de kuiptent of het winterzeil te plaatsen.
Voor de winter moet ook de motorolie en de luchtfilters vervangen worden. Zaken die je op een gegeven moment ook zelf moet kunnen, maar we willen dat de motor helemaal nagekeken wordt. Ook ons probleem met het niet vanzelf afslaan van de motor bij het omzetten van het contactsleuteltje willen we opgelost hebben.
Ik zit daarvoor op dinsdagmorgen om 08.30 uur klaar op de boot om iemand van Waterman te ontvangen. Om 9 uur kwam eerst de eigenaar van het bedrijf Jan Dijkman langs. Hij is meteen heel enthousiast over onze boot. “Dit is wat een boot moet zijn”, zegt hij. Ik ben het natuurlijk helemaal met hem eens. Hij vertelt dat er zo een monteur komt die het werk gaat doen. Hij had begrepen dat we nog meer vragen hadden over het winterklaar maken. Het meeste kan ook op de kant (het vriest namelijk voorlopig nog niet). Hij kan ons later dan meer uitleg geven daarover.
De monteur is een stuk minder enthousiast. Wie zet er nou zo’n grote motor in zo’n boot. Ach, opper ik, hij zit er al 40 jaar in. Of te wel: Who’s to blame? Het blijkt dat hij niet makkelijk met z’n gereedschap overal bij kan. Verder blijkt er geen brandstofafsluiter te zijn. En er zit een scheur in de uitlaat. Heel gevaarlijk volgens hem en wat vreemd dat dat bij de keuring niet ontdekt is. Uitlaatgassen en water zou zo de boot in komen. Nu hebben we van beiden helemaal geen last gehad. Nog wat onderdelen waren versleten en aan vervanging toe. Nou daar doe je dit dus voor. Misschien hebben de vorige eigenaren wat te lang ieder jaar zelf de olie vervangen en de filters verwisselt. Een auto laat je ook ieder jaar controleren, daar heb je zelf niet genoeg verstand van. Niet alles kon meteen opgelost. Er moeten onderdelen worden besteld. De rest kan op de kant.
We moeten zelf nog wat klussen doen en de boot verder leeghalen. Op zaterdag hebben we de ochtend, ’s middags gaat Joost weer scheidsrechteren. De belangrijkste klus is de lijnen van de mast halen zodat we ze kunnen wassen. Dan blijven ze beter lopen. De lijnen moeten vervangen worden door dunnere lijntjes waarmee je volgend jaar weer de lijnen door de mast kan trekken. De vorige eigenaren hadden een tas achtergelaten op de boot met precies genoeg lijntjes van de goede afmeting. Voor de zekerheid hangen we overal labeltjes aan om te weten waar wat zit en welke lijn waarvan is. Vorige week troffen we het enorm met het weer. Nu komt de regen met bakken uit de hemel. We hebben de taken goed verdeeld. Joost doet het natte werk bij de mast.
Ik beschrijf de labeltjes en ondertussen vervang ik alle resterende lampjes.
En verder vast spullen inpakken, zoals het beddengoed. We zijn precies op tijd klaar en zeer tevreden met de gedane arbeid. We rijden naar Joost z’n voetbal en ik rij verder naar huis.
De volgende dag rijden we na de kerk weer naar Monnickendam. Alle lijnen moeten in kratten en naar de auto gebracht. De beloofde paar uurtjes droog weer komen niet. Het regent meteen al. Alle laatste spullen die niet tegen vocht kunnen moeten ook van boord. We besluiten ook onze matrassen uit de boot te halen. Het zijn goede matrassen en het zou zonde zijn als die door vocht aangetast worden. We moeten dit jaar gaan ontdekken hoe vochtig de boot wordt als hij de hele winter niet verwarmd wordt. Niet ieder jaar zal de boot uit het water moeten en dan kunnen we, hopen we, meer spullen op de boot laten. Dan kunnen we af en toe even langs gaan om de verwarming aan te zetten. Ironisch is wel dat we de matrassen er nu uit halen om te beschermen tegen het vocht maar het niet meevalt om ze met dit weer droog in de auto te krijgen. Joost rijdt vast een keer een volle auto naar huis terwijl ik de boot schoonmaak. Goed schoonmaken voor de winter was het advies. Vuil en vocht samen is niet goed voor de boot.
Het is al vroeg donker zodat ik de lampjes nog even test. Helemaal tevreden met het resultaat. We hebben iets meer licht maar het licht is nog steeds heel gezellig. De watertank moet leeg dus de kraan zet ik open.
Als Joost terug is moet als laatste nog de gasflessen ontkoppeld worden en ingeleverd voor de opslag. Die mogen niet aan boord blijven op de kant.
We rijden terug naar huis tijdens een wolkbreuk. We zagen soms nauwelijks meer iets op de weg die helemaal blank staat. Vertwijfeld vraag ik me af of het de goede beslissing was de laarzen op de boot te laten. Ze kunnen tegen vocht, maar daarom hebben we ze deze winter misschien wel thuis nodig om droge voeten te houden.
Het vaarseizoen zit er zo’n beetje op. Onze boot gaat 2 november het water uit omdat we verouderde apparatuur willen laten vervangen. De mast zal eraf gaan en daarmee laten we meteen de stagen vernieuwen.
We moeten daarvoor eerst de boot ‘winterklaar maken’, zoals dat heet. Dat betekent dat je moet zorgen dat vocht en vrieskou geen onderdelen stuk kunnen maken.
We vertrekken op vrijdagavond na het avondeten naar de boot. We willen deze avond voor het eerst nog even de dieselkachel uitproberen. We hadden van de vorige eigenaren middels mail nog wat tips gekregen over het aansteken hiervan. De dieselkachel is overigens een van de drie warmte voorzieningen die we op de boot hebben. Voor de andere 2 is walstroom nodig. Deze kan je gebruiken als je voor anker ligt of als er geen stroom in de buurt is.
We beginnen eerst met de schoorsteen op het dek te plaatsen.
Door de aanwijzingen wisten we nu hoe de brandpot open moest. Daar moest eerst brandpasta in en dit werd met een lucifer aangestoken. Daarna de brandpot weer dicht en wachten tot de metalen zuil goed warm is geworden. Vervolgens de knop op de carburateur omdraaien zodat de diesel langzaam de brandpot inkomt. En ja hoor, hij brandt en langzaamaan wordt het warmer in de boot. Goed te zien op onze mooie thermometer.
Zo, we kunnen dus gaan dromen over een tocht naar het Noorderlicht. Ter geruststelling, we hebben een koolmonoxide meter op de boot. Maar voor de nacht zetten we de kachel toch maar uit.
Na het ontbijt loop ik weer naar de markt voor brood. Daarna gaan we op zoek waar onze watertank ook alweer zit. De watertank moet leeg voor de winter. Weer wat vloerdelen opgetild. Oh, ja daar. Er zit een grote schroefdop op waardoor je de tank kan inspecteren en misschien ook schoonmaken. Niet iets voor nu. Om 1 uur komt namelijk Kees (man van Henriette) om ons te helpen met de zeilen afhalen. We wilden daar graag hulp bij en zij hebben al jaren een zeilboot. Deze hadden zij 15 jaar geleden bij ons ’20 jaar gelukkig niet getrouwd’ feest aangelegd bij onze feestruimte aan het Nieuwe Meer.
We wisten eigenlijk niet waar zij de boot hadden liggen. Blijkt dat zij hem ook in Monnickendam hebben liggen en n.b. schuin tegenover ons. Alleen nu even niet, hij is in reparatie. Dat we elkaar geen een keer zijn tegen gekomen!
Kees wil meteen aan de slag en binnen een mum van tijd is de fok er al af. Hele zeil op een kar geladen en op het parkeerterrein uitgelegd en opgevouwen. Als je weet hoe het moet is het zo gedaan. We boffen met het droge windstille weer van vandaag. Dan even koffie om bij te praten en vervolgens het grootzeil.
De zeillatten eruit krijgen was nog even een gedoe maar verder loopt ook dit voorspoedig. De giek moet er ook af. Daarna nog wat tips en trucs gekregen over van alles. De motor hoeft nu niet, daar komt komende week een mannetje voor. Kees gaat weer op huis aan. Een andere keer lijkt het ons leuk om als Henriette er ook is samen uit eten te gaan in Monnickendam. Zij genieten al jaren van deze omgeving. Dat is een goed teken.
Volgend plan is het vervangen van de halogeen lampjes voor LED lampjes. Dat scheelt voor de accu. Het was puzzelen om de goede lampjes te kopen die passen, daarom begonnen met twee. De klus valt alles mee. We hadden gedacht dat we andere fittingen moesten aansluiten maar de fitting past ook met een lampje met bredere pinnen.
Genoeg gedaan voor vandaag en we gaan lekker eten bij De Ouwe Blauwe. Net zo gezellig als de vorige keer en tot onze verrassing controleerden ze nu wel de QR code.
Terug op de boot steken we de dieselkachel nog maar weer aan. Goed om hem even ook al het stof te laten verbranden. De vorige eigenaren lieten overigens de hele winter deze kachel continu branden tegen het vocht. Ze durfden wel zeg.
De volgende ochtend was het stralend zonnig. Goed voor eerst eens een wandeling over Hemmeland, het schiereiland waar we steeds langsvaren als we er met de boot op uit gaan. We zien een bootje gaan, voor ons wordt dat volgend seizoen pas weer.
We lopen daarna door naar het centrum van Monnickendam voor koffie met appeltaart, lekker buiten in het zonnetje.
Daarna door naar de andere jachthaven van Monnickendam, daar moeten ze een dieseltank hebben. We willen zien of deze open is het hoe de situatie daar is om aan te leggen. Er staat alleen een kar waar diesel op staat. Even nagevraagd, ja hoor, we kunnen komen om te tanken. De dieseltank moet namelijk in de winter vol zijn, dit om condensatie te voorkomen. Itt de watertank die leeg moet zijn om bevriezing te voorkomen.
Terug naar onze haven om daar maar meteen te vertrekken naar de andere haven. Veel mensen zijn vandaag op hun boot bezig, allemaal om de boot klaar te maken voor de winter. We leggen aan bij de andere haven en er komt meteen iemand ons helpen met tanken. Vreemd dat de botenlift naast de tank staat. We komen net niet met onze mast hierin verzeild. We krijgen nog tips van de man om iets in de diesel te doen tegen het vervuilen van de tank. Maar dat zou onze technische man ook wel weten zei hij geruststellend.
Terug naar onze haven. Monnickendam ligt er mooi zonovergoten bij.
En dan, wat zien we nu weer, jullie geloven ons vast niet. Daar ligt bij de haveningang een boot vol met Pieten en met Sinterklaas. Hij zwaait naar ons en ik neem foto’s. Ons wordt wel toegeschreeuwd dat we de foto’s pas na de intocht mogen publiceren. Dus, helaas, we kunnen hier geen bewijs tonen.
Op de boot nog een paar klusjes voor we naar huis gaan. We halen de reef lijnen van de giek die nu in het gangboord ligt door er hulplijntjes doorheen te trekken. Daaraan kunnen we in het voorjaar de reef lijnen er weer doorheen trekken. De lijnen kunnen we in de wasmachine gaan wassen. Daarna poetsen we het dek nog wat. Geen naar klusje met dit weer. En dan naar huis waar de kinderen voor ons een heerlijke maaltijd hebben gekookt.
Na een vraag van mijn tante een kort stuk over kaart lezen aan boord van de Aquamarijn. Gaat ook over techniek want veel van het navigeren doen we op Ellen’s iPad (of soms op het kleinere scherm van mijn iPhone).
Maar bijna elke tocht voorbereiding begint met papieren kaarten. Voor deze week (en dit jaar) gebruiken we 2 sets kaarten van NV Charts (IJsselmeer en randmeren en Waddenzee) met overzichts- en detailkaarten. Wij kiezen voor NV Charts vanwege de goede ervaringen enkele jaren terug op de Oostzee. Wij vinden de bijkomende app bijvoorbeeld erg gebruiksvriendelijk. Thuis hebben we dus ook de nodige Oostzeekaarten liggen. En elk jaar komen er nieuwe kaarten uit; dus oude Waddenzee en IJsselmeer kaarten hebben we thuis ook (we vernieuwen alleen daar waar we (van plan zijn te) gaan varen; er zijn grenzen).
Het fijne van de app is dat die, net als Google Maps of Waze, een koppeling kan maken met GPS (https://nl.wikipedia.org/wiki/Global_positioning_system). In mijn iPhone is GPS ingebouwd; voor de iPad hebben we een extern apparaat dat GPS gegevens via bluetooth doorgeeft. Kijk we liggen dus nu in de aanloophaven van Vlieland (de schaling kunnen we desgewenst aanpassen).
Laten we dan nu eens naar een stukje elektronische kaart kijken van onze tocht op 10 mei 2021 (https://blog.koedijk.net/?p=2248). Rechtsonder bij de tekens van beweegbare brug en sluis (door de tekens aan te raken is aanvullende bedieningsinformatie te ontsluiten) zijn de Lorentzsluizen door de Afsluitdijk. We gingen daar ‘rechtsaf’ naar een Zuid-kardinaal. Die ton staat, net als andere kardinale (https://nl.wikipedia.org/wiki/Kardinale_markering) en laterale (https://nl.wikipedia.org/wiki/Laterale_markering) betonning op de kaart: het was de BO2-VVG1. En dat staat dan ook op de ton – dus als je op zee mocht twijfelen helpt dat. En in de letters zeggen ook iets; In BO2 herken je de naam van het vaarwaater ‘Boontjes’; VVG staat zo voor ‘Verversgat’. De lage nummers (‘1’ en ‘2’) zijn een indicatie dat het het ‘begin’ van het vaarwater betreft.
En al die cijfers op de kaart geven de plaatselijke diepte weer. Het grote getal is in meters; de ‘subscript’ zijn decimeters. De kleur van de kaart geeft ook grof de diepte weer – hoe lichter, hoe dieper. In het groene gedeelte staat een streepje onder de meter aanduiding; dit betekent negatieve kaartdiepte!
Nu is dit getijdenwater; de werkelijke diepte is elk moment anders. Op de kaart zijn de diepten weergegeven ten opzichte van het LAT – het Laagste Astronomische Tij. Zo gekozen dat het werkelijke peil eigenlijk altijd hoger ligt dan het minimum op de kaart. En dat is iets handiger in gebruik dan het NAP – het Normaal Amsterdams Peil – dat ongeveer de gemiddelde zeehoogte weergeeft. (Verkeerspost Brandaris geeft overig waterstanden door ten opzichte van NAP; als het belangrijk is moeten we dan even rekenen.) En zo kan het gebeuren dat we met een diepgang van 1,05m toch over het wantij (zie pijltje bij het Zuidoostrak) kunnen varen met een negatieve kaartdiepte.
Terug naar de vraag is kaartlezen moeilijk? Dat valt dus eigenlijk wel mee. Maar voor het goed gebruik kunnen maken van de informatie op de kaart moesten we wel op cursus (Ellen en ik hebben beide – maar niet samen – de cursus ‘Theoretische kustnavigatie’ gedaan). Ook gebruiken we aanvullende informatie over getijden en waterstanden.
Nog een aanvulling over de apparatuur aan boord. De NV Charts app geeft ons de snelheid over de grond. Onze snelheidsmeter ten opzichte van het water functioneert niet goed; een windmeter moeten we nog herplaatsen. Als de elektronica uitvalt hebben we nog de kaarten én een kompas!
Om 8 uur ging de wekker. Dat was toch wel erg vroeg. Dus nog maar 10 minuten snoozen. En dan eruit en eerst ontbijten. Daarna inpakken, water bijvullen, opruimen, karretje halen en de bagage naar de auto brengen. Alles ging voorspoedig. Wel nog een klein half uur nagepraat met de eigenaar over onze fijne vakantie. Van controle was nauwelijks sprake.
Er moest nog een auto worden opgepikt in Stavoren. Met alle bagage is er slechts plaats voor twee in de Toyota. Dus Ellen en Marjolijn samen naar Stavoren. Terwijl in Koudum nog wat op de bootbuitenkant werd gepoetst. Daarna tegelijkertijd, maar op twee plekken koffiedrinken.
Inmiddels tegen enen vertrokken Ellen en ik uit Koudum. Via Lemmer de polder in. Omdat we wilden lunchen voordat we thuiskwamen besloten we nog even bij de Bataviahaven te gaan kijken. Een haven aan het Markermeer die we nu niet bezocht hebben maar die modern en ruim veel plaats beidt aan passanten. We lunchten op het terras bij De Cantine. En gingen daarna nog even de outlet Bataviastad in. Een belevenis die niet leidde tot aankopen en ook niet tot een verlangen voor snelle wederkeer.
Thuis werden we verwelkomd door de kinderen. Uitpakken en verhalen delen. En met Marjolijn tot slot van de vakantie samen eten van het lekkers dat de kinderen hadden uitgezocht en bereid.
Terugblik
We hebben een hele fijne vakantie gehad. Grote verschil met de Oostzee is dat er in de plaatsen van aankomst veelal iets te beleven is en dat bij minder weer er ook een wandeling te vinden is.
Het weer was de eerste week geweldig. Het begin van de tweede week was de wind zodanig hard dat we in Friesland zijn gaan motoren; een prima alternatief! Na een rondje IJsselmeer hebben we drie dagen (vier nachten) verwaaid gelegen in Stavoren – met twee wandelingen (naar een plek waar tenminste iets als een pannenkoek was te krijgen) zijn we dagen ook wel goed doorgekomen. Toch uiteindelijk, op wat buien na, maar twee echte regendagen.
Wel is ons inzicht in de weersverwachting in tien jaar fors verbeterd. Tegenwoordig kijken we in de App Windfinder al dagen vooruit naar de windverwachting – een verwachting die (veelal) vier keer per etmaal wordt aangepast. Allemaal, zeker aangevuld met buienradar, wel fijn. Maar het leidt er ook toe dat plannen regelmatig (moeten) worden aangepast. Met 14 havens in 21 nachten hebben we toch veel kunnen doen.
Ondanks het “binnendoortje” door Friesland hebben we een kleine 45 uur gemotord en daarbij (met deze “zware” stalen boot) 80 liter brandstof verbruikt. Toch echt behoorlijk minder dan we op de Oostzee deden. We hebben dan ook veel kunnen zeilen. Maar ook zijn de dagtochten wat korter – onze langste tocht dit jaar was afgelopen woensdag over het wad van Makkum naar Den Oever – zo’n 33 zeemijl.
Tenslotte nog iets over de boot. Hij zeilt heel erg goed en, als je goed trimt, is dan ook licht bestuurbaar. Op de motor wordt iets meer van de roerganger gevraagd. Het is uiteraard wel zo dat elk scherp (polyester) jacht sneller gaat maar een goede constante snelheid, belangrijk voor de planning, is te halen.
De tent over het middelste gedeelte is heel fijn. Al is het fris, toch kun je veel voor je gevoel buiten doen. Nadeel is wel dat activiteiten met het zeil, zoals het weghalen/plaatsen van huikje en het vastbinden van de reefknuttels erg lastig is omdat je niet op de tent kunt steunen.
Het grootste “nadeel” is ook al benoemd – je staat op het dek het grootzeil te hijsen en moet daarvoor eerst uit de kuip naar voren. Op het IJsselmeer staat bij windkracht vier toch wel eens een onaangename golfslag en dan is dat gewoon niet ideaal. Hijsen vanuit de kuip heeft toch de voorkeur.
Het is ons zeer bevallen. We hebben daarom voor eind augustus nog naar een weekje een boot gehuurd. Nu een scherpe Bavaria 36 onder de naam Nynke. Met de kinderen hopen we ook met dit jacht op de wadden te kunnen zeilen! We hebben er al weer zin in!
