Weet jij nog wat je deed op Hemelvaartsdag 1983? Wij niet. Wij kenden elkaar nog niet eens. Joost moest nog verhuizen naar Eindhoven. Ik weet niet of ik nog op Uilenstede woonde of al op de Bonairestraat. Ik was nog geen zeiler.
Ik kom erop omdat ik gisteren de site van de KNRM bezocht. Daar las ik dat 40 jaar geleden op Hemelvaartsdag een storm over Nederland trok. Op zich niet iets vreemds, maar wel dat deze ook voor het KNMI opeens ontstond. Ik had gisteren als veiligheidsmaatregel kunnen noemen: het weerbericht in de gaten houden. Maar deze storm was dus niet verwacht. Met een matige zuidenwind was er geen reden het water niet op te gaan. Deze storm heeft aan 10 watersporters het leven gekost, het meest op het IJsselmeer. Het was daarmee de dodelijkste watersportdag ooit. Maar wij hebben er (echt) geen actieve herinnering aan.
Jullie zullen wel denken, lekker bezig die Ellen. Gaat ze zo door?
Nee, hoor. Ik ga verder met vandaag. (Overigens de eerste dag van onze vakantie tot en met Pinksteren.) Deze dag is zonder storm of rampen verlopen. Er was meer wind dan verwacht, helaas nogal vlagerig uit noord tot oost. En behoorlijk koud. Kan daar nu eens een eind aan komen? Het was wel droog en langzamerhand verscheen de zon steeds meer. We vertrokken om een uurtje of elf na de buren van de Fearless Friends gesproken te hebben. Aardige man met zijn twee zonen (nemen wij aan) die gelijk met ons de boot kocht, maar nog niet naar de Wadden durven. Ze zijn dus wat angstiger dan de naam van hun boot doet vermoeden. Maar liever voorzichtige mensen dan te overmoedig. Nu hebben zij een kieljacht en de oplettende lezers begrijpen na het verslag van gisteren waarom de Wadden voor hen iets lastiger is.
Op het kaartje is te zien dat we een zwabberkoers gevaren hebben. Dit ligt niet aan de schipper (moest ik van hem vermelden) maar aan de veranderlijke en variabele wind.
We hebben er dan ook wat langer over gedaan dan over het algemeen richting Enkhuizen. De sluis konden we zo invaren. Blijkt er eigenlijk geen plek meer voor ons te zijn. Dan maar langszij een andere boot. Dat gaat ook weer zonder problemen. Het wordt wat saai. Vandaar dat je over andermans rampen gaat schrijven.
De buitenhaven van Enkhuizen ligt al aardig vol. Fijn dat de havenmeester je een plekje wijst. We komen als 3e boot langszij een grote Noordkaper. Maar daarna komen er nog 2 naast ons zodat we met een stapelrij van wel 5 boten liggen. Gelukkig is er geen storm voorspeld en liggen we aan de hoge kant met beschutting van de Dromedaris. Hoewel, geen storm voorspeld? Ik weet nu dat je daar je hand niet voor in het vuur kan steken.
Naast koken en uitrusten doen we vanwege de kou maar een heel klein ommetje. Hoe koud? Zo koud.
Afgelopen weekend waarop wij genoten hebben van het zeilen en het helemaal geen heftig weer was is er helaas toch niet ver van ons een zeiler om het leven gekomen doordat hij met een klap van de giek van boord werd geslagen en niet meer boven kwam. Een drama natuurlijk. Twee dagen later is het levenloze lichaam van de man gevonden.
Wat moet hier misgegaan zijn? We willen niet betweterig overkomen maar willen toch wat meer vertellen over veiligheidsmaatregelen. Ook om het thuisfront gerust te stellen. Niet alles is te voorkomen, maar veel leed wel.
We hebben in Nederland en ook in de ons omringende landen een zeer goed alarmerings- en reddingssysteem. Maak daar dan ook gebruik van zou je zeggen! Maar Nederland is zo liberaal. We verplichten elkaar niet zo graag iets.
Het reddingsvest Het eenvoudigste reddingsmiddel is het reddingsvest. Raak je door de klap van een giek bewusteloos te water dan blijf je in ieder geval drijven. Dit ongeluk gebeurde dicht bij Enkhuizen. Op zo’n mooie zaterdag varen daar heel veel boten die de man uit het water hadden kunnen pikken. Maar wij verbazen ons erover hoe weinig met mooi weer het reddingsvest gedragen wordt. Alsof het dan niet nodig is. Tegenwoordig met de moderne reddingsvesten heb je alle bewegingsvrijheid waardoor het dragen ervan niet vervelend is. In Frankrijk kom je een sluis niet binnen als de bemanning geen reddingsvest draagt. Dat geldt niet in Nederlandse sluizen. In Nederland stellen we niet graag regels waar op gehandhaafd moet worden.
Plaatsbepaling drenkeling (PLB) Zoals je eerder in ons blog hebt kunnen lezen hebben we in onze reddingsvesten nu ook PLB (Personal located beacon) aangebracht die alarmeert naar de marifoon op je eigen bootje eigen boot. Er wordt ook via AIS een locatie meegezonden voor alle dichtsbijzijnde boten Dit helpt nog beter om de drenkeling terug te vinden, helemaal op zee. Deze winter was op tv een serie over de KNRM (Koninklijke Nederlandse Reddingsmaatschappij). Daarin kon je zien hoe de vrijwilligers alles op alles zetten om mensen zo snel mogelijk te redden. Wij leerden daar nog van dat de snelheid van redden belangrijk is om te overleven. Onderkoeling is het grootste gevaar! Vandaar onze aanschaf van de PLB’s en ook aluminium warmtedekens.
Marifoon Een belangrijk communicatiemiddel is natuurlijk de marifoon. Het telefoon verkeer tussen boten die bij elkaar in de buurt varen en andere stations zoals een sluiswachter of de kustwacht via radiofrequenties. In het geval van de drenkeling bij Enkhuizen zou een andere boot die hulpgeschreeuw hoorde een noodbericht verstuurd hebben. ‘Mayday, mayday, mayday’ is de noodoproep als je boot dreigt te zinken of wanneer er een man over boord is. De locatie van de boot wordt meegezonden en ook de bijbehorende code. Een marifoon draagt meestal tot ongeveer het einde van de horizon. Wij luisteren altijd uit, wat ook de plicht is als je een marifoon aan boord hebt.
Noodbaken (Epirb) Dit is een noodsignaal dat via satellieten naar een kuststation gaat. Dit apparaat heb je voor het grijpen in je boot. Het is in de plaats gekomen van het ouderwetse vuurwerk, hoewel sommigen van mening zijn dat je ze bij verschillende omstandigheden kan/moet gebruiken. Mocht je boot zinken, en je dus geen communicatiemiddel meer hebt kan je met een Epirb een noodsignaal met plaatsbepaling uitzenden. Altijd fijn als ze weten waar ze moeten zoeken! Wij willen geen vuurwerk aan boord. Het noodvuurwerk is serieus vuurwerk waar je ook met beleid mee om moet gaan. Vuurwerk moet je ook iedere 3.5 jaar vervangen en moet weer op een deugdelijke manier afgevoerd worden. De batterij in onze Epirb doet het 10 jaar!
Reddingsvlot Ik vertelde al dat onderkoeling een groot gevaar is. Mocht je boot driegen te zinken of is er brand aan boord dan moet je het schip verlaten liefst in een reddingsvlot. Nu zijn reddingsvlotten grote zware dingen. Zo’n 25 tot 30 kilo. Die bevestig je dan midden op je dek of achter op het hek. Maar die 30 kilo tillen we niet zomaar. Krijg je die nog wel het water in als het nodig is? Dit zijn vlotten die gemaakt zijn om 24 uur te overleven op zee. Wij vonden een lichtgewicht reddingsvlot (10 kg) die bedoeld is voor de kustwateren, om max zo’n 4 uur op te kunnen verblijven. Nou, langer lijkt me ook niet echt gezellig. En met een goed noodbaken hoeft dat ook niet. Deze past prima in onze bakskist en we kunnen hem allebei over de reling tillen. Wel eerst het touwtje aan de boot vastmaken. Ik las een verhaal van een kapseizend zeilschip. De zeilers hadden blijkbaar het reddingsvlot niet goed vastgemaakt. Die zagen hun reddingsvlot het ruime sop kiezen voor ze erin konden stappen. De zeilers zijn gelukkig wel gered.
Zeekaarten Het hoort natuurlijk niet strikt onder de reddingsmiddelen. Maar er blijken nogal wat mensen zonder zeekaarten de zee op te gaan. Die hebben dan blijkbaar ook geen idee dat er voor onze kust zoveel zandbanken liggen en stranden daar nogal eens.
Veilige boot Dan nog even over de veiligheid van onze boot zelf. We hebben een soort langkieler. Dat is de rompvorm. Daaronder zit een zwaard die je in en uit kan klappen. De stabiliteit van de boot wordt gehaald uit de rompvorm. Bij een kieljacht zit eronder de boot een diepe kiel die voor de stabiliteit zorgt. Deze kan bij aan de grond lopen afbreken. Stranden is nooit verstandig maar we hoeven daar minder bang voor te zijn dan een kieljacht. Als daar de kiel afbreekt kapseist het schip. Daar hoeven wij niet bang voor te zijn. Moderne zeiljachten zijn vrij open van achteren. Wij hebben een kuip met aan de achterkant een hekwerk. Je valt niet zomaar uit de kuip. Verder helpt het als je essentiële onderdelen goed onderhoudt. Dat is niet als bij een auto. Veel schippers doen het jaarlijkse onderhoud zelf. Wij laten er gewoon een vakman naar kijken net als bij onze auto. We hebben een boot waarbij je de zeilen kan hijsen vanuit de kuip. De giek loopt niet tot boven de kuip. Het valt niet mee om een klap van de giek te krijgen. Joost hoeft alleen op het dek te staan om de zeilbanden los te maken voor het hijsen en wanneer de zeilen gestreken zijn om de zeilbanden weer vast te zetten. Maar dan draait de motor nog of alweer en kan je snel naar een over boord geslagen persoon varen. We kunnen ook nog banden over het dek spannen waar je je aan vast kan maken als je bij wat meer golven of heftiger weer naar voren moet. Mocht je dan vallen dan blijf je aan de boot hangen.
We leven in de 21e eeuw. De tijd van ‘Op hoop van zegen’ waarbij vele schepen stranden en zonken, ligt al ver achter ons. Velen verdronken terwijl ze gewoon de kost probeerden te verdienen. Nu zeilen we in onze vrije tijd voor ons plezier. Staan er vele vrijwilligers klaar om ons indien nodig te redden. Laten we dan ook ons best doen om onszelf en de ander niet nodeloos in gevaar te brengen. En: steun de KNRM!
Het is best nog fris vanochtend als ik een wandelingetje ga maken. Joost ligt nog op een oor. Dat wordt niet buiten ontbijten denk ik.
Terug bij de boot komt er een waterig zonnetje door. Joost komt ook net zijn bed uit. Zo ontbijten we toch nog buiten terwijl we ons vermaken met vertrekkende boten. Altijd leuk een schipper met niet zeilende gasten. ‘Waar is het roer?’. ‘Die helmstok daar!’.
We doen rustig aan. Om 11.30 vertrekken we. Weer een heerlijk windje. We zeilen met halve wind weer in een rechte lijn naar Monnickendam. Omdat de wind uit het noorden komt zitten we aan de hoge kant in het (waterige) zonnetje. Klaar voor de dolfijnenshow!
Helaas die voorstelling draait vandaag niet. Wel komt de Markermeer Midden (weerstation) langs en meerdere zeilboten.
Terwijl achter onze rug de meeuwen een visje verorberen.
Op de Gouwzee lunchen we nog gauw met een restje avondeten van gisteren. Daarna de zeilen weer strijken en de boot inparkeren.
Joost zet ik ook nog even op de foto omdat hij vandaag zo’n mooie kleurencombinatie draagt. Daar hou ik van! (De kleuren en de persoon 🤪)
Fijn om te horen dat er vanwege de forse regenbuien eindelijk geen water tekort is dit voorjaar. Maar dan mag het dus ook wel eens zonnig en droog worden. Dat was voor komend weekend ook de belofte.
Op vrijdagavond gaan we naar de boot. We maken nog een avondwandelingetje door Monnickendam. Heerlijk, warme wind vergezeld ons. We zien de opbouw van poorten bij de toegangen naar het oude centrum. In juli wordt hier namelijk gevierd dat de slag om de Zuiderzee 450 jaar geleden was. De Geuzen moeten namelijk toch echt voor een poort komen te staan. Daarnaast zal er een heuse slag op de Gouwzee te zien zijn.
Wanneer we de volgende ochtend met een heerlijk zonnetje de Gouwzee opvaren is het een enorme drukte met zeilende botters en aakjes. Zouden ze soms aan het oefenen zijn voor de slag om de Zuiderzee?
We hijsen de zeilen pas aan het eind van de Gouwzee. Een heerlijk windje zorgt dat we meteen een mooi vaartje krijgen. Joost is zeer tevreden dat zijn winterstudie van het boek: ‘Zeilen trimgids’ wat oplevert. Met een aan de windse koers heeft hij de zeilen zo getrimt dat het sturen heel makkelijk gaat. De boot gaat dan haast vanzelf rechtdoor. Vergelijk het met het goed uitlijnen van je autobanden.
Het zou Noordoosten wind zijn en we vroegen ons af of we de Marker Wadden dan wel konden bereiken. De wind blijkt NNO en we varen er in een slag naartoe. We kwamen om half 3 aan en er was nog plek genoeg,
Lezend in het zonnetje wordt ik getrakteerd op een Serenade. Dat zijn Joost zijn woorden. Ik heb er wel te weinig aandacht voor volgens hem. Maar ja, mijn boek is ook spannend.
Er volgen de eerste borrel en het eerste avondeten van dit jaar buiten in het zonnetje. En daarna een wandeling over het eiland waar het wat mensen heel rustig is maar waar de meeuwen als vanouds een klereherrie maken. We genieten van de baardmannetjes die overal rond vliegen en in het riet neerstrijken.
Een zwaan op haar of zijn nest (kan allebei volgens Joost) vlak naast het pad trekt zich nergens wat van aan.
Wat zijn die nachten nog koud! We hadden een kruik meegenomen en dat helpt om in slaap te komen. Vaak is er iemand wel even tegen de ochtend wakker die dan maar vast de verwarming weer aandoet. Het was fijn wakker te worden en te zien dat het zonnetje alweer scheen. Voor we vertrekken een korte poetsbeurt van de rompzijde die langszij lag.
We varen wederom achteruit weg wat onze boot niet zo goed kan. Normaal trekt hij dan naar bakboord, maar vandaag wilde de boot eigenwijs naar stuurboord. Joost stond erbij en keek ernaar. Gelukkig hadden we aan die kant ook alle ruimte.
We gaan weer op huis aan en dat is zo’n 15 mijl. Het is vreemd maar als we bij Lelystad wegvaren hebben we heel vaak geen wind. Ook nu zorgt de minimale wind voor een maximale snelheid van 1 knoop. Ik vond het niet zo erg, want het was daardoor ook lekker warm. Zelfs zo warm dat ik een korte broek aantrek.
Joost denkt dat als wij geen wind hebben anderen verderop het wel hebben, dat wij altijd net in de windstilte varen. Zoiets als het gras…. Na een tijdje begint het toch te waaien en krijgt de boot weer vaart. Tja, dan moet ik wel weer een trui aantrekken.
We varen zo lekker door en het blijft de hele dag zonnig. Bij de Gouwzee moeten we voor de wind gaan zeilen. Dat is makkelijker alleen op de genua. Met ons vorig jaar ontdekte trucje kunnen we het grootzeil laten zakken zonder dat we de genua hoeven in te halen. Het lukt weer prima en zo zeilen we mooi de Gouwzee op.
In de haven komen veel mensen net terug van een lang weekend. Ik spreek Victoire bezitters (ook een Koopmans) die in hetzelfde jaar als wij een boot hebben gekocht en aan dezelfde steiger liggen. We prijzen ons gelukkig dat het vaarseizoen weer begonnen is.
In het zonnetje ruimen we weer alles op. Het is nog even spannend of de hoes ook over de nieuwe genua past. Maar het is gelukt!
Na 4 heerlijke dagen varen gaan we weer op huis aan. Dit smaakt naar veel meer.
